Vasiyetname, ölüme bağlı tasarruflardan mirasbırakanın tek taraflı bir irade beyanıyla yapabileceği bir hukuki işlemdir.
Vasiyetnameden dönmek mümkün müdür?
Mirasbırakan bir vasiyetname yaptıysa bu vasiyetnameden dönme hakkına da sahiptir. Vasiyetnameden dönme açık bir şekilde olabileceği gibi örtülü de olabilir.
Açık Dönme
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 542. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir.
Madde 542- Mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir.
Vasiyetnameden dönme hakkı, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Kişi, vasiyetnameyi yapıp “Hiç bundan dönmeyeceğim.” diye söz bile verse bu şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğu için bu vasiyetnameden dönebilir. Açık dönmede mirasbırakan, yapacağı başka bir vasiyetname ile bu vasiyetten dönebilir.
Resmi şekilde yaptığı resmi vasiyetnameden el yazılı vasiyetnameyle veya sözlü vasiyetle dönebilir. Yani hangi tür vasiyet yapmışsa onunla dönmeli diye bir şart yoktur. Önemli olan ölüme bağlı tasarruflardan birisini yapmasıdır.
Vasiyetnameden dönmeden dönüldüğünde bu dönme ilk vasiyetnameyi canlandırır mı?
Kişi vasiyetnameden “Falanca vasiyetnameden dönüyorum.” diye el yazılı vasiyetname yazarak dönmüş olur. Peki kişi daha sonra bir vasiyetname daha yaparak “Dönmeden de dönüyorum.” derse bu dönmeden de dönme, ilk vasiyetnameyi kural olarak canlandırmaz. Eğer canlandırma iradesi varsa onu kişinin bunu ayrıca belirtmesi gerekir.
Vasiyetnameden Kısmi Olarak Dönmek Mümkün Müdür?
Dönmeden dönme kısmi de olabilir. Yani mirasbırakan, vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönebilir.
Örtülü Dönme
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 544. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde 544- Mirasbırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır.
Mirasbırakanın farklı tarihlerde yazdığı iki adet vasiyetname arasında çelişki bulunmakta ise, konuları çelişmiş ise ikinci vasiyetname geçerli olacaktır. Bu durumda da mirasbırakan, birinci vasiyetnameden örtülü olarak dönmüş sayılır. Birbiriyle çelişen iki tane vasiyetname varsa dönme karinesi geçerli sayılır. Buna “dönme karinesi” adı verilmektedir.
Mirasbırakan bir vasiyetname düzenleyip o vasiyetnamenin konusuna ilişkin olarak sağlar arası bir tasarrufta bulunduysa ve bu tasarruf, yazılan vasiyetname ile çelişiyorsa bu durumda da örtülü dönme gerçekleşmiş olacaktır. Yani sağlar arası tasarrufla ölüme bağlı tasarruf birbiriyle çelişiyorsa vasiyetnameden dönülmüş sayılır. Tabii bu, konusu parça olan vasiyetnamelerde söz konusu olur. Eğer mirasbırakan “Hizmetçim A’ya bir ev verilsin.” dediyse ve ölmeden evini sattıysa bu sağlar arası tasarrufla vasiyetnameden dönüldüğü anlamına gelmeyecektir. Mirasçılar hizmetçiye ev alıp vermelidirler. Ancak eğer mirasçı vasiyetnamede “Atlarımdan Ceylan isimli at oğluma kalsın.” deyip Ceylan’ı satarsa o zaman vasiyetnameden dönmüş sayılacaktır.
Vasiyetnamenin Yok Edilmesi Suretiyle Dönme
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 543. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde 543- Mirasbırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir.
Burada vasiyetnamenin yok edilirken vasiyetçinin bu yöndeki iradesi önem arz etmektedir. Örneğin vasiyetnameyi yakmak, karalamak suretiyle vasiyetnameden dönülebilir. Vasiyetnamenin buruşturulup çöpe atılması ise her zaman yok edildiği anlamına gelmeyebilir. Bu hususta vasiyetnamenin geçerli veya geçersiz olduğunu iddia edenlerin iddialarını ispatlaması gerekir. Yani burada vasiyetnameden dönüldüğü veya dönülmediği konusunda bir karine mevcut değildir. Bunların hepsi birer ispat sorunudur.
Resmi vasiyetnameyi yırtıp atmak vasiyet dönüldüğü anlamına gelir mi?
Noterde düzenlenen resmi vasiyetnameyi yırtıp atmak vasiyetnameden dönüldüğü anlamına gelmez çünkü vasiyetnamenin nüshası noterde bulunmaya devam edecektir. Söz konusu vasiyetname yok edilmek isteniyorsa düzenlendiği notere gidilip iptal edilmelidir. Noterlerin vasiyetnameyi bildirim yükümlülüğü vardır. Eğer ortada bir vasiyetname varsa vasiyetçi öldüğünde ölenin son ikametgâhındaki sulh hukuk mahkemesine o vasiyetname, noter tarafından bildirilir.
Tabii vasiyetnameyi mirasbırakan yok edebileceği gibi üçüncü kişi de yok edebilir. Bu husus, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 543. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.
Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Tazminat isteme hakkı saklıdır.
Kısmi olarak yok edilmiş vasiyetnamenin var olan kısmı geçerlilik arz eder mi?
Örneğin çıkan yangın sonucu vasiyetname yandıysa veya bu gibi sebeplerden dolayı vasiyetname yok olduysa vasiyetname hükümsüz kalacaktır. Vasiyetnamenin sadece yarısı yandıysa ve kalan yarısı kalan şekliyle hüküm ifade edebilecek nitelikteyse o kısım geçerlidir. Ancak vasiyetnamenin geçerlilik şartlarını etkileyecek kısmı yok olduysa (imza veya tarih kısmı gibi) vasiyetname geçersiz hale gelecektir. Vasiyetname, mevcut haliyle geçerlilik şartlarını taşıyor olmalıdır.
“Tazminat isteme hakkı saklıdır.” kısmındaki tazminattan kastedilen ise o vasiyetnamenin yapılması için harcanan paralardır. Yok olan bir vasiyetnamenin içeriğinin tespit edilmesi çok zordur çünkü zaten içeriği tespit edilirse vasiyetname hükümsüz olmayacaktır. Yine de ispat edilirse, kişinin vasiyetnamenin kusuruyla yok olmasına neden olan üçüncü kişiye karşı tazminat isteme hakkı saklıdır.
Comments