Vasiyetname: miras bırakanın son istek ve arzularını dile getirdiği, olan mal varlığının dağıtılması konusundaki isteklerini dile getirdiği yazılı veya sözlü beyanlardır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 502’ye göre vasiyet yapabilmek için ayırt eme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Vasiyetname düzenlerken bazı kanuni şekil şartlarına yerine getirilmesi gerekir. Türk Medeni Kanununa göre 3 şekilde vasiyetname yapılabilir.
1- Resmi Vasiyetname (TMK md. 532- 537)
2- El Yazılı Vasiyetname (TMK md. 538)
3- Sözlü Vasiyetname (TMK md. 539- 541)
Resmi Vasiyetname Nedir? Nasıl Düzenlenir?
Resmi vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmi memur tarafından düzenlenir. Resmi memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir (TMK m.532). Ancak kanunda bazı kişilerin resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılması yasaklanmıştır. Bu kimseler şunlardır:
Fiil ehliyeti bulunmayanlar,
Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar,
Okur-yazar olmayanlar,
Miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri
Resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz (TMK m.536/2). Ölüme bağlı tasarrufla kendilerine, eşlerine veya hısımlarına kazandırma yapılanların tasarrufun düzenlenmesine katılmaları, yapılan tasarruf işleminde sakatlığa neden olmaktadır. Dolayısıyla, iptal davası açılarak tasarrufun tamamının değil yalnızca bu kazandırmalar iptal edilebilir. (TMK m.558)
Resmi vasiyetname, hazırlanırken genellikle şu şekilde bir yol izlenmektedir: (TMK m.533-534)
İlk olarak Miras bırakan, arzularını resmî memura bildirir.
Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir.
Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır.
Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.
Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder.
Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Burada dikkat edilmesi gereken husus Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesine gerek olmadığıdır.
Ancak bazen, miras bırakanın okuma-yazmasının bulunmadığı bu nedenle vasiyetnameyi bizzat okuyamadığı veya yazamadığı durumlar söz konusu olabilmektedir. Böyle durumlarda şu şekilde bir yol izlenmesi gerekmektedir: (TMK m.535)
Miras bırakan bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, düzenlemekle görevli olan memur, miras bırakanın kendisine bildirdiği son arzularını içeren vasiyetnameyi bizzat kendisi yazar.
Memurun vasiyetnameyi yazmasının ardından resmi memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde miras bırakana okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini iki tanığın önünde beyan eder.
Ardından tanıklar, hem miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Miras bırakanın okuma-yazma bilmediği durumlarda hazırlanan vasiyetname okuma-yazma bilen kimselerce de yapılabilmektedir. Ancak her türlü durumda da kanunda yer verilen şartlara uygun şekilde hazırlanan vasiyetnamenin, vasiyetnameyi hazırlayan resmi memur tarafından aslının saklanması gerekmektedir. (TMK m.537) Bu durum resmi memurlara kanun tarafından yüklenmiş bir yükümlülük olup memurun kendisine yüklenen görevi yerine getirmesi gerekmektedir.
El Yazılı Vasiyetname Nedir? Nasıl Düzenlenir?
Eğer kişi vasiyetnamesini el yazısı ile düzenlemek istiyorsa o halde tüm vasiyetnameyi kendi el yazısı ile yazması zorunludur. Yani kendi el yazısı ile yazılmayan vasiyetnamen el yazısı niteliğini taşımaz. Örneğin bilgisayar ile yazılan veya daktilo ile yazılan bu belge el yazısı niteliğinde olmaz. Ayrıca sadece el yazısı ile yazılması değil aynı zaman da yazılmış olan günün tarihi ve kişinin imzasının da atılması gerekmektedir. Kişi tarihi atarken de ay, gün ve yıl olarak açıklayıcı şekilde atmalıdır. Yine atacağı imzanın da el yazısı ile kendisine ait olduğu imzayı atması gerekmektedir. Kişiye ait kaşenin veya parmak izinin basılması geçerli olmaz.
El yazısı ile yazılan vasiyetnamenin hangi dili kullanılarak yazıldığı önem arz etmez. Kişi dilediği dili ve yazı stilini kullanabilir. Vasiyetnamenin geçerli olması için en önemlisi el yazısının okunaklı olmasıdır.
Sözlü Vasiyetname Nedir? Nasıl Düzenlenir?
TMK madde 539, “Miras bırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.” şeklindeki düzenlemesiyle olağanüstü hallerde sözlü vasiyetname yapılabileceği belirtilmiştir. Sözlü vasiyetnamenin yapılabilmesi için sadece olağanüstü bir durumun varlığı yeterli görülmemiş, bu durumun resmi veya el yazılı vasiyetname yapma imkanını ortadan kaldırması aranmıştır.
Aynı maddenin 2. fıkrasında sözlü vasiyetnamenin nasıl yapılması gerektiği anlatılmıştır. Hükme göre, belirtilen şartların varlığı halinde miras bırakan son arzularını iki tanığa açıklar ve bu iki tanığa vasiyetnameyi yazıya dökme görevi yüklenir. Miras bırakan bu görevi yüklemesine rağmen tanıkların görevi kabul etmemesi de mümkündür.
İkinci aşamada, bu iki tanıktan biri miras bırakanın son arzularını açıkça tarihi de belirterek yazıya döker ve bu belge iki tanık tarafından imzalanır.
Vasiyetnamenin Geçeriz Olduğu Durumlar Nelerdir?
Yukarıda bahsettiğimiz tüm koşullarla birlikte ve düzenlemeye yetkisi olan kişilerin vasiyetname düzenlemesiyle geçerli bir vasiyetname ortaya konulur. Ancak tüm şartlara ve kurallara uyulsa dahi vasiyetnamenin geçersiz sayıldığı durumlar da vardır. Bu durumlar şu şekildedir;
Aranan şartlara ve kurallara uygun olarak yenisi düzenlenirse o halde eski vasiyetname kendiliğinden geçersiz olup kendiliğinden yok sayılır. Yani yeni bir vasiyetname hazırlamak eski hazırlanan vasiyetnameyi geçersiz hale getiri.
Kişi hazırladığı vasiyetnameyi yok ederek de geçersiz hale getirebilir. Hazırlamış olduğu vasiyetnameyi artık kullanmak istemiyorsa veya herhangi bir sebeple devam ettirmek istemiyorsa vasiyetnameyi yok ederek onun geçersiz hale gelmesini sağlayabilir.
Tamamen yok etmek yerine vasiyetnameden de dönerek geçersiz hale getirme imkanı da vardır. Yani kişi hazırlamış olduğu vasiyetnamedeki durumlara aykırı hareket ederek vasiyetnamenin geçersiz olmasını sağlayabilir.
Bu durumların varlığı halinde vasiyetname geçersiz hale dönüşür.
Komentarze