ÜCRETSİZ İZİN NEDİR VE ÜCRETSİZ İZNE AYRILMA HALİNDE İŞÇİNİN SAHİP OLDUĞU HAKLAR NELERDİR?
Ücretsiz izin kavramı İş Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş olsa da uygulamada yoğun bir şekilde karşılaşılan bir durumdur. Ücretsiz izni kısaca işçi ve işverenin karşılıklı iradeleri sonucu “iş akdinin geçici olarak askıya alınması” şeklinde ifade edilebilir. Belirttiğimiz üzere her ne kadar ücretsiz izin, tarafların ortak iradeleri sonucu hayata geçeceği belirtilmişse de yasal olarak işverenlerin, işçiyi tek taraflı ücretsiz izne çıkarma hakları mevcut değildir.
İŞVERENİM ZORLA ÜCRETSİZ İZİN BELGESİ İMZALATMAK İSTİYOR, NE YAPABİLİRİM?
İşveren, ücretsiz izne ayrılmak istenildiğine dair bir belge imzalatmak istediğinde işçilerin yasal hakları mevcuttur. Öncelikli olarak belirtmek gerekir ki baskı altında imzalatılan izin belgeleri geçersiz olacaktır. Zorla imzalatılan ücretsiz izne ilişkin belge söz konusu olduğunda bunun ispatlanması halinde ücretsiz izin dönemine ilişkin ücretinizi talep etme hakkınız vardır. Aynı zamanda işveren tarafından ücretsiz izne çıkmaya zorlandıysanız bu durum size haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilme hakkı da vermektedir. Bu durumda işçi, şartları oluşmuşsa kıdem tazminatı ve diğer tazminat türlerine hak kazanacaktır. Aynı zamanda iş güvencesi hükümleri doğrultusunda şartları gerçekleşmişse ve işinize iade edilmek istiyorsanız bunun da dava yoluyla talep edilmesi mümkündür.
Yargıtay’ın da bu konuda yerleşik içtihatları bulunmakla, anılan kararlar; “Davacı işçinin rızası ve yazılı muvafakati bulunmadan işverence davacının tek taraflı ücretsiz izine çıkarılması eylemli bir fesih olup, dairemizin yerleşik içtihatlarına göre bu durum davacı işçi açısından iş akdinin haksız fesih halini oluşturur ve işçi ihbar tazminatına da hak kazanır.” doğrultusunda olup ücretsiz izinlerin yasal açıdan işverenin iş sözleşmesini tek taraflı sona erdirmesi anlamına geleceğini ifade etmektedir.
İŞYERİNDEN TARAFIMA ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIĞIM SÖZLÜ OLARAK BİLDİRİLDİ HAKLARIM NELERDİR?
İş sözleşmenizde ücretsiz izinle ilgili bir düzenleme mevcut değilse işverenin yapmış olduğu ücretsiz izine ilişki değişiklik sözleşmede yapılan esaslı bir değişiklik sayılacaktır. Bu değişikliğin şartı sizin rızanızın yazılı bir şekilde alınmış olmasıdır. Sizin bu durumla ilgili rızanız yoksa ve işveren tarafından size ücretsiz izinle ilgili sözlü ya da yazılı bir bildirim yapıldıysa 6 iş günü içinde işverene anılan değişikliğin kabul edilmediğine dair yazılı bir bildirim yapılmalıdır. Aksi halde zımnen, iş akdinde yapılan esaslı değişiklik kabul edilmiş sayılarak kanunen doğacak hakların kaybedilmesi ihtimaliyle karşı karşıya kalınabilir. Böyle bir durumda, hak kaybına uğramamak adına zaman kaybetmeden alanında uzman bir avukatla görüşmeniz ve gerekli işlemlere başlamanız tavsiye edilmektedir.
ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIĞIM DÖNEMDE SİGORTA PRİMLERİM ÖDENİR Mİ?
Ücretsiz izine ayrıldığınız dönem boyunca yukarıda da ifade ettiğimiz üzere iş akdiniz askıda kalmaktadır. İş akdinizin askıda olduğu süre boyunca maalesef bir ücret tahakkuku yapılmadığı gibi sigorta primleri de işverence beyan edilmemekte ve dolayısıyla ödenmemektedir.
ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIM, SGK KAPSAMINDA SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMAYA DEVAM EDEBİLİR MİYİM?
Kanunda belirtilen ve bir başka yazımızda ayrıntılı olarak izah edilecek olan doğum izni veya yol izni nedenleri dışında bir ücretsiz izin kullanılması halinde eksik gün nedeni hanesine, işçi için “21- diğer ücretsiz izinler” kodu girilir. Eğer eksik gün hanenizde “21- diğer ücretsiz izinler kodu mevcut ise sigorta çıkışınızın verildiği tarihten sonra 30 gün ücretsiz izinli sayılırsınız. Bu 30 günlük süre içerisinde ve. 30. günden sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkınız bulunmaktadır.
Belirtilen 10 günlük sürenin ardından, geriye dönük son bir yıl içinde doksan gün prim ödeme gün sayısı bulunması halinde doksan gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkınız bulunmakla birlikte bu sürenin de dolması halinde artık sağlık hizmetlerinden SGK kapsamında faydalanılabilmesi mümkün değildir. Geriye dönük son bir yıl içinde doksan gün prim ödeme gün sayısı bulunmaması halinde ise yukarıda belirtilen 10 günlük sürenin ardından SGK kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı da son bulacaktır.
ÜCRETSİZ İZİNE İLİŞKİN OLARAK COVID-19 PANDEMİSİ DÖNEMİNDE GETİRİLEN DÜZENLEMELER NELERDİR?
4857 sayılı İş Kanunu’na Geçici 10. Madde eklenerek geçici bir istihdam güvencesi sağlanması amaçlamıştır. Buna göre, işveren bakımından 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işçileri işten çıkarmak yasaklanmıştır. Fesih yasağı uygulanan dönemde işverene işçiyi kısmen veya tamamen, tek taraflı olarak ücretsiz izine çıkarma hakkı tanınmış ve ücretsiz izne ayrılmanın işçiye haklı sebebe dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyeceği düzenlenmiştir. Üç ay olarak belirlenmiş fesih yasağı süresi Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılabilecektir.
Belirtilen tüm bu hususlar genel bilgilendirme olarak beyan edilmiş olup hak kaybı yaşanmaması için ücretsiz izne ilişkin sorunlarınızın muhakkak alanında uzman bir avukat tarafından başından sonuna kadar takip edilmesi gerekmektedir. Detaylı bilgi almak için, yazının sahibi uzman avukatımıza aşağıda bulunan buton aracılığıyla sorunuzu sorabilirsiniz.
Ücretsiz izin kavramı İş Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş olsa da uygulamada yoğun bir şekilde karşılaşılan bir durumdur. Ücretsiz izni kısaca işçi ve işverenin karşılıklı iradeleri sonucu “iş akdinin geçici olarak askıya alınması” şeklinde ifade edilebilir. Belirttiğimiz üzere her ne kadar ücretsiz izin, tarafların ortak iradeleri sonucu hayata geçeceği belirtilmişse de yasal olarak işverenlerin, işçiyi tek taraflı ücretsiz izne çıkarma hakları mevcut değildir.
İŞVERENİM ZORLA ÜCRETSİZ İZİN BELGESİ İMZALATMAK İSTİYOR, NE YAPABİLİRİM?
İşveren, ücretsiz izne ayrılmak istenildiğine dair bir belge imzalatmak istediğinde işçilerin yasal hakları mevcuttur. Öncelikli olarak belirtmek gerekir ki baskı altında imzalatılan izin belgeleri geçersiz olacaktır. Zorla imzalatılan ücretsiz izne ilişkin belge söz konusu olduğunda bunun ispatlanması halinde ücretsiz izin dönemine ilişkin ücretinizi talep etme hakkınız vardır. Aynı zamanda işveren tarafından ücretsiz izne çıkmaya zorlandıysanız bu durum size haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilme hakkı da vermektedir. Bu durumda işçi, şartları oluşmuşsa kıdem tazminatı ve diğer tazminat türlerine hak kazanacaktır. Aynı zamanda iş güvencesi hükümleri doğrultusunda şartları gerçekleşmişse ve işinize iade edilmek istiyorsanız bunun da dava yoluyla talep edilmesi mümkündür.
Yargıtay’ın da bu konuda yerleşik içtihatları bulunmakla, anılan kararlar; “Davacı işçinin rızası ve yazılı muvafakati bulunmadan işverence davacının tek taraflı ücretsiz izine çıkarılması eylemli bir fesih olup, dairemizin yerleşik içtihatlarına göre bu durum davacı işçi açısından iş akdinin haksız fesih halini oluşturur ve işçi ihbar tazminatına da hak kazanır.” doğrultusunda olup ücretsiz izinlerin yasal açıdan işverenin iş sözleşmesini tek taraflı sona erdirmesi anlamına geleceğini ifade etmektedir.
İŞYERİNDEN TARAFIMA ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIĞIM SÖZLÜ OLARAK BİLDİRİLDİ HAKLARIM NELERDİR?
İş sözleşmenizde ücretsiz izinle ilgili bir düzenleme mevcut değilse işverenin yapmış olduğu ücretsiz izine ilişki değişiklik sözleşmede yapılan esaslı bir değişiklik sayılacaktır. Bu değişikliğin şartı sizin rızanızın yazılı bir şekilde alınmış olmasıdır. Sizin bu durumla ilgili rızanız yoksa ve işveren tarafından size ücretsiz izinle ilgili sözlü ya da yazılı bir bildirim yapıldıysa 6 iş günü içinde işverene anılan değişikliğin kabul edilmediğine dair yazılı bir bildirim yapılmalıdır. Aksi halde zımnen, iş akdinde yapılan esaslı değişiklik kabul edilmiş sayılarak kanunen doğacak hakların kaybedilmesi ihtimaliyle karşı karşıya kalınabilir. Böyle bir durumda, hak kaybına uğramamak adına zaman kaybetmeden alanında uzman bir avukatla görüşmeniz ve gerekli işlemlere başlamanız tavsiye edilmektedir.
ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIĞIM DÖNEMDE SİGORTA PRİMLERİM ÖDENİR Mİ?
Ücretsiz izine ayrıldığınız dönem boyunca yukarıda da ifade ettiğimiz üzere iş akdiniz askıda kalmaktadır. İş akdinizin askıda olduğu süre boyunca maalesef bir ücret tahakkuku yapılmadığı gibi sigorta primleri de işverence beyan edilmemekte ve dolayısıyla ödenmemektedir.
ÜCRETSİZ İZİNE AYRILDIM, SGK KAPSAMINDA SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMAYA DEVAM EDEBİLİR MİYİM?
Kanunda belirtilen ve bir başka yazımızda ayrıntılı olarak izah edilecek olan doğum izni veya yol izni nedenleri dışında bir ücretsiz izin kullanılması halinde eksik gün nedeni hanesine, işçi için “21- diğer ücretsiz izinler” kodu girilir. Eğer eksik gün hanenizde “21- diğer ücretsiz izinler kodu mevcut ise sigorta çıkışınızın verildiği tarihten sonra 30 gün ücretsiz izinli sayılırsınız. Bu 30 günlük süre içerisinde ve. 30. günden sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkınız bulunmaktadır.
Belirtilen 10 günlük sürenin ardından, geriye dönük son bir yıl içinde doksan gün prim ödeme gün sayısı bulunması halinde doksan gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkınız bulunmakla birlikte bu sürenin de dolması halinde artık sağlık hizmetlerinden SGK kapsamında faydalanılabilmesi mümkün değildir. Geriye dönük son bir yıl içinde doksan gün prim ödeme gün sayısı bulunmaması halinde ise yukarıda belirtilen 10 günlük sürenin ardından SGK kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı da son bulacaktır.
ÜCRETSİZ İZİNE İLİŞKİN OLARAK COVID-19 PANDEMİSİ DÖNEMİNDE GETİRİLEN DÜZENLEMELER NELERDİR?
4857 sayılı İş Kanunu’na Geçici 10. Madde eklenerek geçici bir istihdam güvencesi sağlanması amaçlamıştır. Buna göre, işveren bakımından 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işçileri işten çıkarmak yasaklanmıştır. Fesih yasağı uygulanan dönemde işverene işçiyi kısmen veya tamamen, tek taraflı olarak ücretsiz izine çıkarma hakkı tanınmış ve ücretsiz izne ayrılmanın işçiye haklı sebebe dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyeceği düzenlenmiştir. Üç ay olarak belirlenmiş fesih yasağı süresi Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılabilecektir.
Belirtilen tüm bu hususlar genel bilgilendirme olarak beyan edilmiş olup hak kaybı yaşanmaması için ücretsiz izne ilişkin sorunlarınızın muhakkak alanında uzman bir avukat tarafından başından sonuna kadar takip edilmesi gerekmektedir.
İş Hukuku hakkında "İşverenim Sigortasız Çalıştırdı Sigortamı Düşük Yatırdı Ne Yapabilirim?" ve benzeri konulardaki içeriklere ulaşmak ve İş Hukuku Avukatı ile online görüşme ayarlamak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz!
Comments