Sigorta Acentelerinin Denkleştirme Talep Etme Hakkı Nedir?

Denkleştirme bedeli ya da kanuni düzenlemeden önceki adıyla portföy tazminatı, 6102 sayılı Türk ticaret Kanunu’nun 122. Maddesinde “Denkleştirme İstemi” başlığı altında düzenlenmiş olup acentelik, tek satıcılık ile benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkilerinin sona ermesi halinde acentenin kaybı ve müvekkilin kazancı esas alınarak hesaplanan bedeldir. Sigorta Acentelerinin denkleştirme bedeli ise 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 23. maddesinin 16. fıkrasında “Sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra sigorta şirketi sigorta acentesinin portföyü sayesinde önemli menfaatler elde ediyor ve hakkaniyet gerektiriyorsa, sigorta acentesi, sigorta şirketinden tazminat talep edebilir.” denilmek suretiyle ayrıca düzenlenmiştir. İşbu kapsamdaki taleplere ilişkin davalar “Acentecilik İlişkisinden Kaynaklanan Denkleştirme Talebi Davaları” olarak adlandırılmaktadır.

Denkleştirme Bedelinin Talep Edilmesi Acentecilik İlişkisinin Niteliğine Göre Değişir Mi? Sigorta Acentelerinin Diğer Acentelerden Farkı Nedir?

Denkleştirme talebi mal acenteleri, sigorta acenteleri; aracı acenteler, akitçi acenteler; gerçek kişi ya da tüzel kişiliğe haiz tüm acenteler tarafından talep edilebilmekle beraber bu unsurlar talebin niteliğini değiştirmemektedir. Ancak sigorta acentelerin ilişkin düzelemeler ayrıca sigortacılık kanununda düzenlenmiş olup sigorta tarafından oluşturulan müşteri çevresinin acentecilik sözleşmesinin sona ermesiden sonra da kullanılması ile diğer acentelerden ayrılır.

Sigorta acentelerinde esas olan, acentelik döneminde edinilen yeni müşterilerin devam eden sigorta sözleşmelerinin yenilenmesini sağlamaktır. Sigorta acentelerine ödenen denkleştirme, sigorta acentesi ile yapılan işler sonucunda kurulan ya da devam eden sigorta sözleşmelerinin karşılığı yani oluşturulan portföyün karşılığıdır. Burada amaç acentecilik ilişkisi devam etseydi, devam eden sigorta sözleşmelerinden elde edeceği ücret değerlendirilerek hakkaniyete uygun bir bedel talep edebilmektir. Bu yönüyle sigorta acentelerindeki denkleştirme TTK’daki acentelere ilişikin genel düzenlemelerden ayrılmakta ve sigorta hukukunda uzman kişilerce hesaplanmaktadır.

Sigorta Acentelerinin Denkleştirme Talep Edebilmelerinin Şartları Nelerdir?

Sigorta acentelerinin denkleştirme bedelinin talep edebilmesi için şartlar olmakla birlikte bu şartların hepsinin gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Bu şartlar;

-Acentecilik sözleşmesinin kendiliğinden ve karşılıklı irade beyanı dışındaki sebeplerden sona ermesi halinde sigorta acentesinin haklı bir sebebi olması gerekmektedir.

-Sigorta şirketinin, acetenin portföyü sayesinde acentelik ilişkisi bittikten sonraönemli menfaatler elde etmeye devam etmesi gerekmektedir.

-Sigorta acentesinin aracılık ettiği, geliştirdiği ve calandırdığı sözleşmelerinden kaynaklı ve gelecekte gerçekleşmesi beklenen sözleşmelerinden kaynaklı ücret kaybı yaşaması gerekmektedir.

-Dekleştirme bedelinin hesabı yapılırken kanunda belirli şartlar öngörülmediğinden her olay kendi özelinde değerlendirilerek denkleştirme yapılmasının hakkaniyete uygun olup olmadığının araştırılması gerekmektedir.

Sigorta Acentelerinde Denkleştirme Talebi Nasıl Hesaplanır?

Sigortacılık Kanunu’nunda denkleştirme talebinin hesaplanmasına ilişkin bir düzenleme bulunmamakla beraber anılan kanunda bir düzenlenme olmadığı takdirde TTK’nın acentelere ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. TTK’da da denkleştirme bedelinin hesaplanma şekli düzenlenmemiş ancak TTK 122/2: “Tazminat, acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz. Sözleşme ilişkisi daha kısa bir süre devam etmişse, faaliyetin devamı sırasındaki ortalama esas alınır.” denilmek suretiyle hesaplamanın üst sınırı çizilmekle yetinilmiştir. Ayrıca kanun gerekçesinde, hesaplama yönteminin yargı kararları ve doktrin tarafından uygulamada oturtulacağı belirtilmiştir. İşbu nedenle Sigortacılık Kanununda sigorta acentelerinin denkleştirme taleplerinin şekline ve sınırlarına ilişkin özel bir düzenleme olmadığı için hesaplaması oldukça zordur.

Yerel mahkemelerce sigorta acentelerinin denkleştirme talebine ilişkin davalarda, hakim kanundaki boşluğu gerek TTK’da belirtilen üst sınırı gerekse yabancı kanun ve mahkemelerinin kararlarını da esas alarak hakkaniyete uygun bir şekilde doldurmaktadır. Bu davalarda hesaplama yapılırken acentenin, acente sözleşmesinin yürürlükte olduğu dönemde, kendisi aracılığıyla sigorta şirketi tarafından düzenlenen poliçelerin, acente sözleşmesinin başlangıcının asgari 1 yıl öncesini ve acente feshinden sonra asgari 1 yıl sonrasını esas almak suretiyle yapılan işleri dikkate alınmaktadır. Anılan süreçte sigorta şirketinin, acente aracılığıyla yapmış olduğu sigortalara ilişkin poliçe, zeyil, hasar vb. kayıtların incelemesi yapılarak denkleştirme bedeli hesaplanır. Yukarıda verilen bilgiler hukuki okur yazarlığı artırmak amacıyla genel nitelikte verilmiş olup hukuki yollara başvurmak istemeniz halinde muhakkak bu alanda uzman bir avukatla birlikte hareket etmeniz tavsiye olunur.

Sigorta hukuku avukatı ile online avukat danışmanlık hizmeti kapsamında görüşmek için aşağıdaki butona tıklayabilirsiniz.

Sigorta Hukuku Avukatı İle Görüşün

Yer Ayırt