Muvazaalı Ne Anlama Gelir? - Gayrimenkul Hukuku
Muvazaa Nedir?
Muvazaa kavramı en basit tanımıyla, kişilerin bir hukuki işlem ile sözleşmenin tarafı olmayan üçüncü kişileri zarara uğratmak veya hukuku dolanmak maksadıyla görünürde somut bir hukuki işlem yapmakta fakat bu işlem ile bir başka gizli işlemi hedeflemekte, örtülü olarak bu gizli işlemi gerçekleştirmektedirler. Kişilerin beyan ile iradeleri birbirine uygun düşmemektedir ve taraflar bunu bilerek ve isteyerek yapmaktadırlar. Bu şekilde yapılan işlemlere muvazaalı işlemler denilmektedir. Muvazaalı işlemlerin en temel örneği kişilerin diğer mirasçılardan mal kaçırma maksadıyla somut olarak satış sözleşmesi gerçekleştirmesi fakat tarafların asıl gayelerinin bu işlem ile bağışlama sözleşmesinin sonuçlarını doğurmak olmasıdır. Aynı zamanda uygulamada borçlunun alacaklılarından mal kaçırma amaçlı da muvazaalı işlemlerde bulunduğuna sıklıkla rastlanmaktadır. Muvazaa Türk Borçlar Kanunu’nun 19. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir.
“Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.”
Muvazaa Türleri Nelerdir?
Muvazaa sonuçları açısından da önemli olduğu üzere mutlak ve nispi muvazaa olarak ikiye ayrılmaktadır. Mutlak muvazaalı işlemlerde taraflar bir sözleşme yapmak istememekte, kendi aralarında hiçbir hüküm ve sonuç doğurmamak üzere bu sözleşmeyi yapmakta ve üçüncü kişileri zarara uğratmayı amaçlamaktadır. Örneğin evine haciz uygulanacak borçlunun eşyalarını komşusuna bağışlamış gibi gözükerek bırakması ve malı alacaklılarından kaçırması halinde durum böyledir. Nispi muvazaalı işlemlerde ise farklı olarak taraflar bir sözleşme yapmak istemekte, fakat yapmak istedikleri sözleşmenin sonuçlarından kaçınmak amacıyla bu sözleşmeyi bir başka sözleşme yapmak suretiyle gizlemektedirler. Bir kişinin diğer mirasçılarından mal kaçırmayı amaçlayarak bir diğer mirasçısı ile miras konusu malı satış olarak gösterip bedelsiz devretmesindeki işlem, nispi muvazaadır.
Muvazaalı İşlem Nasıl İspat Edilir?
Muvazaalı olarak yapıldığı iddia edilen hukuki işlemde, kişi yazılı sözleşmenin tarafı ise muvazaa iddialarını yazılı kanıta dayanarak ispat etmek zorundadır. Üçüncü kişiler ise muvazaa anlaşmasının yapılışı sırasında bu işlemden haberi olmayan ve sözleşmenin tarafı olmayan kişilerdir. Muvazaa anlaşması taraflar arasında gizli olarak yapılmaktadır. Üçüncü kişilerin haberleri ve iradeleri dışında gerçekleştirilen söz konusu işlemler hakkında kanıt elde etme imkanının zor olmasından dolayı üçüncü kişilerin muvazaaya dair iddialarını her çeşit delil ile ispat edebileceği kabul edilmektedir.
Muvazaayı İspat Yükü Kimdedir?
İspat yüküne dair genel kural muvazaalı işlemlerde de geçerlidir. İddia eden ispatla mükelleftir, bu nedenle muvazaa iddiasında olan kişi bu iddiasını kanıtlamak zorundadır.
Muvazaalı İşlem Nasıl İptal Edilir?
Muvazaalı işlemin bu kasıtla yapıldığının tespiti için muvazaa davası açılmaktadır. Muvazaa iddiasında olan kimse bu dava ile muvazaa nedeniyle aslında hukuk aleminde geçersiz olan işlemin hükümsüzlüğünün tespitini amaçlar. Muvazaaya dayalı iptal davasında davacı muvazaalı işlem nedeniyle şahsına bir zarar kastında bulunulduğunu/zararına sebep olunduğunu ileri sürmektedir. Dava sonucunda muvazaa iddiasının ispat olunması durumunda danışıklı yapılan bu işlem kesin hükümsüzlük yaptırımına tabi tutulacaktır. Örneğin muvazaalı şekilde taşınmazın satışı işlemine dair bir kesin hükümsüzlük yaptırımı tespit edilmesi halinde, muvazaalı işleme konu taşınmaz satıcının malvarlığına iade edilecek, muvazaalı sözleşmenin hiç kurulmamış olduğu hukuki duruma iade olunacaktır.
Muvazaalı İşlemlerin Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Muvazaalı işlemlere bağlanan hukuki sonuç kesin hükümsüzlüktür. Hukuk düzenimizce bu nedenle muvazaa nedeniyle açılacak davalarda herhangi bir zamanaşımı süresi belirlenmemiştir. Muvazaa iddiasında olan kişiler bu iddiasını işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren her zaman ileri sürebilirler.
Comments