Mobbing Nedir? - İş Hukuku
“Mobbing” terimi, bir kişiyi çalışma hayatı içinde sindirmek ve yıldırmak amacıyla, zorbalığa ve psikolojik tacize uğratacak davranışların sistematik ve kasıtlı olarak gerçekleştirilmesidir. Mobbing kişinin cinsiyeti, yaşı, eğitim düzeyi ve sektörü fark etmeksizin çalışma hayatında karşı karşıya kalması oldukça muhtemel bir olgu ve sorundur. Mobbing kişiyi iş yerinden uzaklaştırmak, istifaya zorlamak, kişisel çıkar elde etmek gibi somut bir amaca yönelik olabileceği gibi salt kişisel kötü niyet ve zorbalığa dayalı da gerçekleşebilir. Günümüzde çalışanların günün önemli kısmını işyerinde geçirdiklerini de varsayarsak işyeri zorbalığının kişilerin psikolojik ve ruhsal problemlerine neden olduğu öngörülebilir bir sonuçtur.
İş Yerinde Mobbing Sayılabilecek Haller Nelerdir?
“İşyerlerinde Psikolojik Tacizin Önlenmesi” başlıklı genelge ile mobbingin ortaya çıkış halleri açıklanmıştır. Genelgeye göre mobbing “kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde” ortaya çıkabilmektedir. Kavramı somutlaştırmak gereğince Yargıtay içtihatlarına bakacak olursak; kişiye mesleki yeterliliğinden önemli ölçüde düşük nitelikte işlerin bırakılması, hakkında asılsız söylentiler çıkarılması, kişinin bile isteye sosyal iş ilişkisinden dışlanması ve soyutlanması, sürekli suçlama ve eleştiriye maruz bırakma, aşağılayıcı tutum ve davranışların sürekliliği, halihazırda yapılmakta olunan işin sabote edilmesi gibi hallerin mobbing olarak nitelendirilebileceği söylenebilir.
İş Yerinde Mobbing Nasıl İspatlanır?
Hukukun genel kuralları gereği, iddia eden iddiasını ispatla yükümlüdür. Mobbinge uğradığı iddiasında olan çalışan maruz kaldığı eylem ve davranışları ispat etmekle yükümlüdür. İspat kolaylığı açısından işyeri zorbalığına maruz kalmakta olan kimselerin karşı tarafa uyarıda bulunması, bu uyarılarını tutanak altına aldırması gibi yöntemler faydalı olacaktır. Yargıtay, iş hukukuna hakim ilke olan işçi lehine yorum ilkesinden de yola çıkarak mobbingin ispatı konusunda emarelere dayanılarak karar verilebileceğine, kesin delil aranmasının zorunlu olmadığına ve yaklaşık ispat ölçüsünün yeterliliğine karar vermiştir.
Mobbing Cezası Nedir?
Mobbing Türk Ceza Kanunu’nda ayrı bir suç olarak düzenlenmemiştir, bununla birlikte mobbing teşkil eden fiiller somut olay özelinde aynı zamanda iş ve çalışma özgürlüğünün ihlali, ayrımcılık, tehdit, hakaret gibi suçları da oluşturabilir. Türk hukuk düzeninde mobbing olgusu 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 77. maddesine dayanmaktadır. İlgili düzenleme işverenin işçisini gözetme borcunu içerir. İşveren sadece kendisinin değil, bizzat emri altında çalışanların davranışlarından da sorumludur. İşçiyi gözetme borcunun işçinin yalnız fiziki varlığının değil ruhsal ve psikolojik bütünlüğünün korunmasını da kapsadığı kabul edilmektedir. Mobbinge uğrayan çalışanın, Borçlar Kanunu ve İş Kanunu kapsamında işverenin gözetim borcunu yerine getirmemesi nedeniyle bu sözleşmeden doğan borca aykırılık nedeniyle maddi ve manevi zararlarının tazminini isteme hakkı vardır. Aynı zamanda İş Kanunu’nun 5. maddesi işverenin eşit davranma borcunu düzenlemektedir.
“İş Kanunu Madde 5: İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.”
Söz konusu davranışlar aynı zamanda eşit davranma ilkesine aykırılık teşkil edecek nitelikte ise işçi bu olgunun ispatı halinde dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminat ve bu yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilecektir.
Comments