Hava aracı maliki, aracı üzerinde tam bir mülkiyet hakkına sahip olmasına rağmen, kullanması yasa ve uluslararası anlaşmalar ve sözleşmelerle bazı şartların yerine getirilmesi şartlarına bağlanmıştır.
Hava aracının kullanılabilmesi için gereken şartlar nelerdir?
1- Bir ülkenin hava aracı siciline kayıtlı olması,
2- Hava aracı üzerinde sicilde tescil edilmiş çağrı adının yazılı olması,
3- Hava aracının geçerli işletme ruhsatına sahip bir işletmenin ruhsatı altında olması
gibi gereklerin yerine getirilmiş olması gerekir.
Hava araçları menkul mal olduklarından genellikle menkullerin satımını düzenleyen kanun hükümlerine tabi olurlar. Ülkemizde hava araçları alım satımına Borçlar Kanununun menkul mal satımına ilişkin hükümleri uygulanmaktadır.
Yeni hava araçları ve hava aracındaki cihaz ve malzeme genellikle taraflar arasında yapılan detaylı ve çok geniş kapsamlı görüşmeler ve pazarlıklar sonucunda üzerinde karar verilen şartlara uygun olarak meydana getirilen satın alma anlaşmaları ile hava aracı yapımcısından satın alınmaktadır. Yapımcının standart alım satım sözleşmeleri üç temel bölümden oluşur. Bu bölümler; ticari şartlar ve hükümler, genel şart ve hükümler, ana dokümana eklenen ekler, şemalar tablolar, şartlar, teknik özellikler, satış senedi, teslim ve tesellüm makbuzları gibi eklerdir.
Yeni hava aracı alım satım sözleşmelerine nazaran, kullanılmış hava aracı alım satımlarında daha az standart sözleşmeler rastlanmaktadır. İkinci el hava aracı satımlarında yeni hava aracı sözleşmelerine göre daha az detaylı, sorumluluklar ve genel işletme tazminatları ile ilgili şartların çıkarıldığı kısa ve öz satım sözleşmeleridir. İkinci el hava aracı alım satım sözleşmeleri birbirleriyle benzerlik göstermemekle birlikte bazen sadece bir satış senedi üzerinden de bu işlemin yapılması tercih edilmektedir
.
Hava Aracı alım satımında kullanılacak mevzuat nedir?
1- Türk Borçlar Kanunu
2- Türk Sivil Havacılık Kanunu
Hava Taşıtı Alım Satımının Geçerlilik Koşulu Var mı?
Türk Sivil Havacılık Kanunun 66. Maddesinde “Hava aracının tamamı veya bir payının üzerinde mülkiyet ve diğer ayni hakların tesisi, devri ve temlik için yazılı sözleşme yapılması lazım ve kafidir. Temlike ilişkin sözleşmeler yazılı şekilde yapılmadıkça muteber değildir.” denilerek açıkça hava aracının mülkiyetinin elde edilebilmesi ve başkasına devredilebilmesi için bu konuda yazılı bir sözleşmenin yapılmasının şart olduğu belirtilmiştir.
Yazılı sözleşme olmaksızın hava aracının mülkiyetinin edinilmesi veya üzerinde başka bir ayni hak tesis edilebilmesi mümkün değildir. Kanun hükmünden anlaşılacağı üzere yazılılık şartı dışında başka resmi bir şekil şartı aranmamaktadır. Hava aracı alım satım sözleşmelerinin noterde düzenlenmesi gibi bir şart mevcut değildir. Uygulamada bazen noter tasdiki aransa da bu tasdik sözleşmenin altındaki imzaların yetkili ve ehil kişilerce atılıp atılmadığı ile ilgili olup, hava aracı alım satım sözleşmeleri için bir geçerlilik şartı değildir.
Satış senedi olarak adlandırılan bu sözleşmenin sadece imzalanması ile mülkiyetin devri sağlanamamaktadır. Sözleşmede hava aracının mülkiyetinin hangi koşullarda ve nasıl devredileceği belirlendiğinden ve bu koşulların sağlanması halinde mülkiyetin geçişi sağlanacağından sadece sözleşmenin imzalanmasının mülkiyetin geçişine bir etkisi bulunmamaktadır. Mülkiyet geçişinin nasıl olacağının belirlenmesinin yanı sıra yazılı sözleşme yapılması ispat açısından da büyük önem taşımaktadır.
Hava aracı alım satım sözleşmeleri çok kapsamlı sözleşmeler olup içeriğinin de eksiksiz olarak hazırlanması gerekmektedir. Sözleşmenin içeriğinde tarafların açıkça belirtilmesi ve satıcı olarak hava aracının hava sicilindeki sahibinin yer alması gerekir. Satış sözleşmesine konu hava aracının mümkün olduğu kadar tüm detaylarıyla sözleşmede belirtilmesi yararlı olacaktır. Gene sözleşmede satışa konu aracın, alım/satım bedelinin tam olarak ve ödeme şekilleriyle birlikte belirtilmesi gerekir. Sözleşmede satıcının hangi belgeleri hazırlayıp imzalayacağı ve alıcıya vereceği, hava aracında bulunması ve hava aracıyla birlikte alıcıya verilmesi gereken belgelerin teker teker belirtilmesi gereklidir. Alıcının hava aracına yaptıracağı ön muayene ile ilgili hususlar sözleşmede yer almalıdır. Gene sözleşme içeriğinde hava aracıyla ilgili gerekli bazı hususlar konusunda teminat verilmesi ve tekeffül edilmesi gereklidir. Hava aracının mülkiyetinin geçişi ve teslimi ile ilgili hususların mutlaka sözleşmede bulunmalıdır. Sözleşmeye teminat ve cezai şart ile ilgili hususlar da eklenmelidir. Satış sonrası sigortasına ilişkin bir hükmün satış sözleşmesinde de yer alması gerekir. Hava aracının Türkiye dışından satın alınması veya Türkiye dışına satılmasında, uluslar arası bir satım söz konusu olacağından sözleşmeye uygulanacak hukukun seçilmesine dair bir hüküm mutlaka sözleşmede yer almalıdır.
Sicil İşlemleri Nasıl Olur?
Hava Taşıtı İthali Süreci Nasıl İşler?
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (GTİP) ve tanımları belirtilen hava araçları için Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Sivil Hava Taşıtlarının İthaline İlişkin Tebliğ (İthalat: 20XX/8) kapsamında, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün fiziksel ya da elektronik olarak düzenleyeceği Uygunluk Yazısı aranmaktadır.
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (GTİP) ve tanımları Tebliğin Eki’nde yayımlanan sivil havacılık eşyalarının ithali için TPS-Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Uygunluk Yazısı (SHGM) aranmaktadır.
Yurt Dışından ithal edilen hava araçlarının sicile kayıt olması gerekmektedir.
Yurtdışından ithal edilen hava araçlarının Sicile kayıt başvurusunda dikkat edilecek hususlar nelerdir?
Sözleşmeler nasıl olmalı?
Yurt dışından satın alma ve kiralama şeklindeki iktisap halleriyle yurda ithal edilecek hava araçlarının tescil işlemleri amacıyla yapılacak başvurularda
Taraflar arasında ilgili gümrük kapısından kati veya geçici ithalat işlemleri tamamlanmadan önce yazılı sözleşme yapılması,
Sözleşmenin gümrüklere iletilen “teknik açıdan ithale uygunluk” yazsısından önce:
Sözleşmeden doğan damga vergisi ödendi belgesinin aslının,
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne iletilmesi zorunludur.
Sözleşme, yurda ithali düşünülen hava aracının iktisap şekline uygun olarak satın alma olması halinde;
i) Sözleşmenin aslının
ii) Devir senedinin (=Bill of sale) aslının
iii) Türkçe dışında bir dilde hazırlanması halinde sözleşmenin ve devir senedinin noter onaylı tercümesinin
iv) Sözleşmeyi imzalayan tarafların imza sirküleri asıllarının
v) Sözleşmeyi imzalayan tarafların yetkili olduğuna dair belgelerin asıllarının
- Apostil Şerhi konularak, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne sunulması zorunludur.
Bununla beraber;
290 sayılı Kanunun 60. Maddesine göre bir hava aracının sicile kaydı öncesinde “Uçuşa Elverişli” olduğuna dair belge ibrazı gerekmekte; aracın uçuşa elverişli olduğunun tespiti yapılmalıdır.
2- Satın Alma yoluyla ithal edilen hava aracı için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne sunulması gerekli belgeler:
Hava aracının sahibi veya noter onaylı vekâlet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe.
Tescil Müracaat Formu
Gümrük Müdürlüklerinin için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne hitaben gönderdiği hava aracı kati ithal yazı aslı.
Hava aracının Gümrük Giriş Beyannamesi.
Tescilden düşme belgesi (=deregistration)
Export sertifikası.
Maksimum kalkış ağırlığının gösterildiği uçuş el kitabı ilgili sayfası. (AFM Sayfası)
"Satış Sözleşmesi" ve “Devir Senedi” ve diğer hususlar (yukarıda yazılan sözleşme hususu)
Tescil işaretinin ve bayrağın hava aracı üzerinde görülecek şekilde önden ve yandan fotoğrafları.
Uçuşa Elverişlilik Sertifikası örneği.
SHGM tarafından yayımlanan, Hizmet Tarifesinde yer alan, verilen hizmet karşılığı “Hizmet Bedeli”
İlgili formlar “web.shgm.gov.tr “de belirtilmiştir.
Bir hava aracının bir ülkeye ait olarak millileşme özelliğini kazanabilmesi ülke sivil havacılık otoritesi siciline kaydedilmesi gerekir. Ayrıca bir gerçek veya tüzel kişinin ayni hak sahibi olabilmesi ve üçüncü kişilerin de bu hak üzerinde tasarrufta bulunabilmesi için sicile kayıt gereklidir.
Türk Sivil Hava Aracı Siciline kayıtlı hava araçlarının yurt içindeki veya yurtdışındaki sahibinin değişmesi sebebiyle tescil sertifikasının ve sicil kayıtları değişikliğinin yapılması işlemidir.
Hava araçlarının sahip değişikliklerini kayıt altına almamızın nedeni hava aracı mülkiyet hakkının kazanılmasının o hava aracının sicile kayıt edilmesi ile mümkün olmasıdır. Hava aracının devredilmesi mülkiyet hakkının da devredilmesi anlamına gelmektedir. Bu sebeple hava aracı sahip değişikliklerinin sicile kaydedilmesi gerekmektedir. Hava aracı sahip değişikliği gerçekleştiğinde sorumluluk satın alan gerçek veya tüzel kişi(ler)e aittir.
Sahip Değişikliği İçin Gereken Belgeler Neler?
Tescil Müracaat Formu
Noter huzurunda düzenlenmiş "Satış Sözleşmesi" ve bu Sözleşmeden doğan vergi, harç vb. makbuz örnekleri,
Varsa Noter Onaylı Eski İşletme Anlaşması Feshi
Noter Onaylı Yeni İşletme Anlaşması
Noter Onaylı İmza Sirküleri
Vergi İlişik Kesme Belgesinin Aslı
Finansal Kiralama Yoluyla geçici ithali yapılan hava araçları için FİDER tarafından onaylanan “Tadil Sözleşmesi”
Sigorta (Hava aracının 3. şahıs mali mesuliyet sorumluluğu işleticisine aittir)
Tescil Sertifikasının Aslı
Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (SHGM Hizmet Tarifesi)
Hava Taşıtı Alım Satımı Vergilendirmesi Nasıl Olur?
Türkiye – Fransa arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması:
İki devlet arasındaki sözleşme gelir bakımından yapılmış olmakla beraber 8. Maddesi Gemi ve Hava Taşımacılığını düzenlemektedir ancak alım satım ile ilgili özel bir hüküm yoktur.
Madde 8: GEMİCİLİK, HAVA VE KARA TAŞIMACILIĞI
1. Akit Devletlerden birinin bir teşebbüsünün uluslararası trafikte gemi, uçak veya kara nakil vasıtası işletmeciliğinden elde ettiği kazanç, yalnızca bu Devlette vergilendirilebilecektir.
2. 1 inci fıkra hükümleri, aynı zamanda bir ortaklığa, bir bağlı işletmeye veya uluslararası işletilen bir acenteye iştirak dolayısıyla elde edilen kazançlara da uygulanacaktır.
Genel Hükümlerde ise:
Uluslararası trafikte işletilen gemi, uçak ve kara nakil vasıtalarının veya söz konusu gemi, uçak ve kara nakil vasıtalarının işletilmesiyle ilgili menkul varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazanç, yalnızca bu teşebbüsün kanuni merkezinin bulunduğu Akit Devlette vergilendirilebilecektir.
Bir Akit Devlet teşebbüsüne ait kazanç, söz konusu teşebbüs diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunmadıkça, yalnız ilk bahsedilen Devlette vergilendirilecektir. Eğer teşebbüs yukarıda bahsedilen şekilde ticari faaliyette bulunursa, kazanç bu diğer Devlette, işyerine atfedilebilen miktarla sınırlı olmak üzere, vergilendirilebilir.
Hükmü bulunmaktadır.
Vergilendirme Oranları Nelerdir?
GTIP: 880211000000 Helikopterin boş ağırlığı 2000 kg den düşükse:
Gümrük Vergisi Oranı: 7.5
Katma Değer Vergisi Oranı: 18
Özel Tüketim Vergisi Oranı: 0.5
TRT Bandrol Ticari: 0.02
Damga vergisi: 0.0
GTIP: 880212000000 Helikopterin boş ağırlığı 2000 kg den yüksekse:
Gümrük Vergisi Oranı: 2.7
Katma Değer Vergisi Oranı: 18
Özel Tüketim Vergisi Oranı: 0.5
TRT Bandrol Ticari: 0.02
Damga vergisi: 0.0
KDV İstisnası var mı?
3065 sayılı Kanunun (13/a) maddesine göre, faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçlarının teslimleri, bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler ve faaliyetleri deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası olanlara bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılacak teslim ve hizmetler KDV’den istisnadır.
KDV mükellefiyeti olmayan kişi ve kuruluşlar ile KDV mükellefiyeti bulunmakla birlikte
faaliyetleri istisna kapsamındaki araçların kiralanması veya çeşitli şekilde işletilmesi olmayanlara, Kanunun (13/a) maddesi kapsamında yapılan söz konusu araçların tesliminde istisna uygulanmaz.
Örnek: İnşaat malzemesi ticaretiyle uğraşan bir mükellefe yapılan helikopter teslimi ve helikoptere verilen tadil, bakım ve onarım hizmetlerinde istisna uygulanmayacaktır. Söz konusu helikopter ile arızi olarak bir ücret karşılığı taşımacılık yapılması da istisna uygulanması için yeterli olmayacaktır. Kanunun 13/a maddesi kapsamında istisna uygulanabilmesi için, her şeyden önce taşımacılığın mükellefin asli iştigal konuları arasında yer alması ve bu faaliyetin mutad ve sürekli olarak yapılması gerekmektedir..
Araçları istisna kapsamında teslim almak isteyen mükelleflerin vergi dairesine başvurmak suretiyle Tebliğin ekinde (EK:6A) yer alan istisna belgesini almaları ve bu belgenin bir örneğini satıcılara vermeleri gerekir. Satıcılar tarafından bu belge 213 sayılı Kanunun muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanır ve herhangi bir inceleme sırasında ibraz edilir.
İstisnanın kapsamına; deniz taşıma araçları, yüzer tesisler ve yüzer araçlar ile hava ve demiryolu taşıma araçları (gemi, yat, kotra, yüzer platform, uçak, helikopter, lokomotif, vagon, filika, cankurtaran salı vb. ile ana motor) bu kapsamda KDV’den istisnadır.
İstisna kapsamındaki araçların bedelsiz, icra yoluyla veya benzeri şekillerde satılması veya alınması istisna uygulamasına engel değildir.
Kurumlar Vergisi Kanunu Bakımından Vergilendirme Nasıl Olacak?
Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde, kurumlar vergisinin mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Gelir Vergisi Kanununun 40 inci maddesinin (1) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin kurum kazancının tespitinde gider olarak indirileceği belirtilmiş olup aynı maddenin (7) numaralı bendinde ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanların safı kurum kazancının tespitinde indirilecek gider olarak kabul edileceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun "Kabul edilmeyen indirimler" başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde ise kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu denkiz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve bu taşıtlara ilişkin amortismanların safi kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılamayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinde "Bu Kanuna bağlı (I) ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları Gelir ve Kurumlar Vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez."hükmü bulunmaktadır.
Comentarios