Ceza Yargılamalarında Tanıklık - Ceza Hukuku
Tanıklık Nedir?
Tanık, ceza yargılamasına konu maddi durum hakkında bilgi sahibi olduğu düşünülen, ancak görülen davanın tarafı olmayan kişidir. Bu kimsenin bilgi sahibi olduğu söz konusu durum veya olayı yargılama makamları aracılığı ile dile getirerek anlatmasına ise tanık beyanı denilmektedir.
Tanık Nasıl Çağırılır?
Tanıklar çağrı kâğıdı ile çağrılır ve çağrı kağıdına gelmemenin sonuçları yazılır. Usulüne uygun olarak çağrılıp da mazeret bildirmeksizin duruşmaya gelmeyen tanıklar zorla getirilir ve gelmemelerinin sebep olduğu giderler kendisinden tahsil edilir. Yargılama sırasında tutuklu görülen ve ivedilik gerektiren işlerde ise tanık hakkında doğrudan zorla getirme kararı verilebilmektedir. Zorla getirilen tanık gelmemesini haklı gösterecek sebepleri sonradan bildirirse aleyhine yükletilmesine hükmedilen giderler kaldırılacaktır.
Tanık Beyanı Nasıl Alınır?
Tanık beyanının sözlü olması ve yargı mercilerinin huzurunda verilmesi esastır. Delillerin doğrudan doğruya mahkeme huzurunda tartışılması ilkesi gereğince tanığın beyanı sözlü şekilde ve yargılama makamınca doğrudan alınır. Ancak bazı zorunlu hallerde tanığın Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) kullanılarak veya istinabe edilme yoluyla dinlenilmesi de söz konusu olabilmektedir.
Tanıklık Yapmak Zorunlu Mudur?
Tanıklık kamusal bir yükümlülüktür ve kural olarak tanıklık yapmak zorunludur. Kişilerin geçerli sebepleri olmadan tanıklık yapmaktan kaçınması ve mahkemenin çağrısına uymamaları halinde kişiler hakkında zorla getirme tedbiri dahi alınabilecektir. Ancak hukukumuz kişilerin adil yargılanma hakkı kapsamında tanıklık etme zorunluluğuna bazı sınırlamalar getirmiştir. Bu kurum tanıklıktan çekinilebilecek haller kısmında düzenlenmiştir.
Tanıklıktan Çekinilebilecek Haller Hangileridir?
Tanıklıktan çekinilebilecek haller Ceza Muhakemesi Kanunumuzca 45. maddede düzenlenmiştir.
Şu kişiler tanıklıktan çekinebilirler;
Şüpheli veya sanığın nişanlısı.
Evlilik bağı kalmasa bile şüpheli veya sanığın eşi.
Şüpheli veya sanığın kan hısımlığından veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyu.
Şüpheli veya sanığın üçüncü derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayın hısımları.
Şüpheli veya sanıkla aralarında evlâtlık bağı bulunanlar.
Aynı zamanda yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle tanıklıktan çekinmenin önemini anlayabilecek durumda olmayanlar ancak kanuni temsilcilerinin izniyle tanıklıkta bulunabileceklerdir.
46. maddede ise mesleki nedenlerle tanıklıktan çekinme halleri düzenlenmiştir; avukatlar, sağlık mesleği mensupları, mali işlerde görevlendirilmiş müşavir ve noterler de mesleki fiilleri dolayısıyla öğrenmiş olduğu bilgiler nedeniyle tanıklıktan çekinme hakkına sahiptirler.
Yalan Tanıklık Suçu ve Cezası Nedir?
Tanıklık kurumu mahiyeti gereğince kanunumuzda bazı hak ve yükümlülüklerle donatılmıştır. Tanık tanıklıktan çekinme hakkına sahip olduğu gibi çağırıldığı zaman duruşmada hazır bulunma, yemin verme ve en önemlisi bilgisine başvurulan konuda doğruyu söyleme yükümlülüğü söz konusudur. Tanık, kamusal bir görevi ifa ettiği için olayla ilgili doğruyu söyleme yükümlülüğü altındadır, bu nedenle tanığın kasıtlı olarak yanlış beyanda bulunarak yargılamanın düzgün bir şekilde işleyememesine neden olması halinde yalan tanıklık suçundan cezalandırılacağı TCK m. 272’de düzenleme altına alınmıştır. Bu hüküm uyarınca soruşturma kapsamında tanık dinlemeye yetkili kişi veya kurul önünde gerçeğe aykırı olarak tanıklık yapan kişi dört aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilecektir.
Gizli Tanıklık Nedir?
Tanık olarak dinlenecek kişinin kişisel bilgilerinin ortaya çıkması kendisi için önemli bir tehlike arz edecek ise tanığın kimliğini saklamak için gerekli önlemler alınacaktır. Tanık Koruma Kanunu’nda düzenlenmiş olan bu tedbir cumhuriyet savcısı ve re’sen mahkemenin kararı doğrultusunda alınmaktadır. Aynı zamanda eğer tanığın dinlenmesi sırasında duruşma salonunda diğer bazı kişilerin mevcut bulunması tanık için ağır bir tehlike teşkil edecek, tanığın gerçeği ifade etmesini zorlaştıracak ve gerçeğin ortaya çıkarılması açısından da tehlike oluşturacaksa mahkemenin vereceği kararla birlikte tanığın beyanları bu kişiler olmadan da dinlenebilecektir.
Opmerkingen